Σμιλεύοντας το χρόνο, επιλέγοντας το δρόμο

Αντρέι Ταρκόφσκι

"Με γοητεύει ο άνθρωπος που είναι έτοιμος να υπηρετήσει έναν ανώτερο σκοπό, απρόθυμος - ή και ανίκανος- να προσυπογράψει τις γενικά αποδεκτές δοξασίες περί εγκόσμιας "ηθικής", ο άνθρωπος που αναγνωρίζει ότι το νόημα της ύπαρξης έγκειται κυρίως στον αγώνα κατά του κακού που βρίσκεται μέσα μας, ώστε να κάνουμε τουλάχιστον ένα βήμα προς την πνευματική τελείωση στη διάρκεια μιας ζωής. Δυστυχώς μόνη εναλλακτική επιλογή σ' αυτόν τον δρόμο είναι εκείνος που οδηγεί στον πνευματικό εκφυλισμό. Η καθημερινή μας ύπαρξη και η γενική πίεση για συμβιβασμό διευκολύνει να διαλέξουμε το δεύτερο δρόμο... Με γοητεύει η ικανότητα ενός ανθρώπινου πλάσματος να αντιστέκεται σθεναρά στις δυνάμεις που οδηγούν τους συνανθρώπους του στη ράτσα των ποντικών, στο δρόμο του ωφελιμισμού...Το πρότυπο των κοινωνικών σχέσεων έχει διαμορφωθεί κατά τέτοιον τρόπο, που οι άνθρωποι δεν απαιτούν το παραμικρό από τον εαυτό τους, αισθάνονται απαλλαγμένοι από κάθε ηθική υποχρέωση και προβάλλουν απαιτήσεις μόνο από τους άλλους, από την ανθρωπότητα εν γένει.
Ζητούν από τους άλλους να είναι ταπεινοί, να θυσιάζονται και να δέχονται το ρόλο τους στην οικοδόμηση του μέλλοντος, ενώ οι ίδιοι δεν συμμετέχουν σ' αυτή τη διαδικασία και δεν αποδέχονται καμιά προσωπική ευθύνη για ότι συμβαίνει στον κόσμο... Κι όμως σήμερα στον κόσμο οι προσωπικές σχέσεις βασίζονται ολοένα και πιο συχνά στην τάση των ανθρώπων να αρπάζουν όσο περισσότερα μπορούν από τον άλλο, καθώς προστατεύουμε ζηλόφθονα τα συμφέροντά μας. Το παράδοξο σ' αυτή την κατάσταση είναι ότι όσο περισσότερο ταπεινώνουμε τους συνανθρώπους μας, τόσο λιγότερο ικανοποιημένοι νιώθουμε και τόσο μεγαλώνει η απομόνωσή μας. Είναι το τίμημα για την αμαρτία μας που δεν επιλέξαμε ελεύθερα το δρόμο της ανθρώπινης τελείωσής μας...
Η πίστη στον εαυτό σου απαιτεί αδιάλειπτη προσπάθεια και προσήλωση στον αγώνα για την ίδια σου την ψυχή. Είναι πολύ εύκολο να συρθείς χάμω παρά ν' ανυψωθείς κατά ένα χιλιοστό πάνω από τα στενά, καιροσκοπικά σου κίνητρα. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να κατορθώσεις να αναγεννηθείς". (Αντρέι Ταρκόφσκι (1932-1986), Σμιλεύοντας το Χρόνο, 1986)